Poëzie voor de geheime dienst

Een triomfantelijk paarse trui, een fotokopie van het oneindige, een eeuwigheid is als het gevoel van vallen in een gat. Aparte associaties? Klopt! Dit zijn allemaal voorbeelden van blackout poerty.

In sommige landen gebeurt het nog steeds: de geheime dienst maakt enveloppen open, leest de brief, streept de onwelkome passages door met een onverbiddelijke zwarte stift, plakt de enveloppe weer dicht en laat het nietszeggende tegoed afleveren bij de geadresseerde.

Onlangs kwam ik erachter dat deze streepactiviteit ook iets heel moois kan opleveren: poëzie!
Het werkt zo: pak een willekeurige pagina van een krant, een suffertje of een derdehands boek. Ga op die pagina op zoek naar woorden die een mooi, verrassend of absurdistisch geheel vormen. Onderstreep die woorden met porloot. Het liefst niet meer dan één woord per keer, zodat alle woorden ook echt op zichzelf staan en jouw tekst op geen enkele manier verbonden is met de originele tekst. Als je het idee hebt dat je alle woorden die je wilt gebruiken met potlood hebt onderstreept, check je of ze ook echt een mooi en goedlopend geheel vormen. De woorden moeten in de normale leesrichting kloppen. Alles ok? Dan is het tijd om de geheime dienst beambte in je naar boven te laten komen. Neem een zwarte stift ter hand en streep alle niet bruikbare passages door. Gum vervolgens de potloodstreepjes onder je witte woorden weg, et voilá: een artistiek residu van woorden.

Voor mij werkt blackout poetry verslavend. Het is een soort cryptogram waarbij creativiteit om de hoek komt kijken. Je schrijft zonder één letter op papier te zetten. Je stuurt de tekst en de tekst wordt tegelijkertijd gestuurd. Soms mis je nét dat ene woord om je zin tot een volmaakte voltreffer te maken. Dan zit er maar één ding op: je oorspronkelijke plan overboord gooien en je voegen naar de grenzen van de tekst. En dan blijken die grenzen soms enorme mogelijkheden te bezitten, want als je niet kunt schrijven wat je wilt, dan moet je roeien met de riemen die je hebt en dat leidt tot woordcombinaties die je nooit spontaan zou bedenken en die wellicht ook nog nooit op de wereld zijn bedacht. Mooie verrassingen.

Het is een leuke activiteit om met een groepje vrienden te doen: geef iedereen twintig minuten, een pagina en een stift en bekijk na afloop welke vondsten er gevangen liggen in een uiteenzetting over de zwenkmarges van vrachtwagens. Wil je er een echte artistieke competitie van maken? Kopieer dan een aantal keer dezelfde pagina en laat je verbazen over de diversiteit van de uitkomst.

Geef je oude krant een tweede leven. Bekijk hier een tutorial: